Throwback_podcast IDAHOT

Wanneer we naar de Belgische regelgeving kijken, dan lijkt onze samenleving de queer community te accepteren. Maar andere cijfers, zoals die van discriminatie en geweld tegen holebi’s, lijken dit dan weer tegen te spreken. Hoe tolerant zijn we nu écht? Deze kwestie ligt voor in de podcast special van de Associatie Hogescholen en Universiteit Antwerpen. Raf Njotea is onze gastheer – hij loodst ons samen met Emma Verhoeven (doctoraatsstudent in de communicatiewetenschappen met specialisatie in LGBTQIA+-thema’s in de Vlaamse journalistiek), Lennie Blockmans (transvrouw en Miss België-kandidate) en Yanni Deneweth (projectmedewerker bij de Vrouwenraad) door de bespreking van deze heikele vraag.

Nu de Antwerp Pride voor de deur staat, kan het haast niet anders of het is het openingstopic. Yanni gaat voor het eerst, Raf is een stamgast en Lennie viert haar tweede Pride. Bij Emma zit het een beetje anders. Zij verwacht een baby net op het jaarlijkse Antwerpse regenboogfeest. Nochtans was ze er wel graag bij geweest, want het event betekent veel voor haar:

“Het woord tolerantie op zich is al een minimum minimorum” – Raf Njotea

Yanni ziet Pride meer als een soort strijd om de individuele en de seksuele expressie te mogen blijven uiten. Want bij elke openlijke viering van een anders-dan-heteroseksualiteit, komen er ook tegenstemmen. “Die tegenkanting, daar is waar het schoentje knelt”, aldus Raf. Hebben we te maken met een schijntolerantie? Tijdens het IDAHOT-event in mei werd het eerder al besproken. Lennie vat samen: “Acceptatie of tolerantie heeft zeer diverse facetten, omdat het iets is dat individueel bepaald is.” Raf vult aan: “Het is niet omdat er progressieve wetten zijn, dat de mentaliteitsverandering mee is. Er is een verschil tussen theorie en praktijk. Bovendien is er zoiets als ‘de norm’, voldoe je er niet aan, dan is er geen tolerantie voor jou. En het woord tolerantie op zich … ‘ik tolereer jou’, dat is echt een minimum minimorum.”

“Heeft de antigenderbeweging invloed op de tolerantie van de LGBTQIA+-community?”

In juli stelde Lennie zich kandidate voor Miss België. Ze ervaarde meteen heel wat negatieve reacties op haar deelname. “Ik heb het gevoel dat de Belgische zogezegde tolerantie eerder gefilterd is. Mensen die tolerant zijn, bevinden zich vaak in een sociale groep waar iedereen zo is. Zij reageerden dan ook geschokt op de haatreacties en de doodsbedreigingen die ik kreeg. Maar ik was helemaal niet meer verbaasd – het was onderdeel van mijn deelname. Ik wilde de negativiteit in onze samenleving blootleggen en ik kan wel stellen dat dat gelukt is.”

De Vrouwenraad volgt dit ook op. Yanni: “Er komt meer en meer haat, en rechten worden ingeperkt. We werken met het motto ‘keep your enemies close and look out for them’. Daarom werken we samen met verschillende middenveldorganisaties. In België is er bijna geen onderzoek naar de antigenderbeweging. We monitoren het wel en slaan het op, en kijken ook naar de thema’s waar deze beweging op focust. We zien dat de strijd zich verlegd heeft van holebi’s naar transpersonen. Het lijkt erop dat de samenleving holebi’s min of meer geaccepteerd heeft, en als nieuwe zondebok de transpersonen gevonden heeft.”

“De strijd van de antigenderbeweging heeft zich verlegd van holebi’s naar transpersonen” – Yanni Deneweth

Lennie getuigt over deze beweging, die ze ook terugziet in het stemgedrag van de nieuwe generatie:

Emma licht toe: “Mensen liggen eigenlijk niet wakker van transpersonen. Vraag hen waar ze zich zorgen om maken, en transseksualiteit staat zeker niet in de top drie. Maar we zien wel dat wanneer transpersonen veel media-aandacht krijgen, en mensen in een sociale mediabubbel zitten waarin gehaat wordt op transpersonen, ze hierin snel meegaan. Dat komt omdat ze doembeelden voorgeschoteld krijgen en bang worden gemaakt om hun positie te verliezen. Dat zorgt volgens mij voor die onredelijke haatreacties. Dat, en onwetendheid.”

De negatieve reacties op transseksualiteit komen echter niet enkel vanuit de cisgender hoek. Ook vanuit het feminisme kreeg Lennie heel wat boze en hatelijke berichten. “Mensen hebben het gevoel dat wanneer ze iemand anders iets gunnen, ze dat van zichzelf moeten afgeven”, zegt Lennie. Raf nuanceert: “Activistische vrouwen zijn zich misschien erg bewust van de strijd die ze hebben moeten leveren om te kunnen staan waar ze nu staan, en begrijpen misschien niet dat een ander soort vrouw – als ik dat zo mag zeggen – niet de intentie heeft om die rechten, waar zo voor gevochten is, af te pakken.” “The struggle is real”, reageert Lennie, “daarom verwachtte ik dat ze meer begrip zouden tonen voor mensen zoals ik.”

Emma speelt even de diehard academicus: “Er is een boek, Rights as weapons (van Bob Clifford, nvdr), en daar komt dit gevecht tussen feministen en transvrouwen ook aan bod. Het is een hele jammere zaak, want het punt van een sociale strijd lijkt me toch dat je iedereen mee over die eindstreep wil halen …”

En dan stelt Raf misschien wel dé vraag van de dag:

“De antigenderbeweging proberen te negeren, is een stille goedkeuring geven” – Emma Verhoeven

Emma: “Het lastige aan dit soort stemmen is dat wanneer je gaat tegenspreken, je die stemmen ook een manier van legitimatie geeft. Je haalt het dan uit de isolatie van bepaalde sociale media. Doe je er niks mee, dan toon je een stille goedkeuring. Dus ja, je moet de afweging voor jezelf maken: ga je overal op reageren? Eigenlijk hebben we geen antwoord op dit soort mensen. De oplossing ligt in praten: praat met je kinderen, praat met je vrienden … Maar mensen negeren, dat lukt tegenwoordig niet meer.”

Lennie: “Langs de andere kant mogen die groepen mensen met een totaal ander standpunt als die van mij en ons, ook bestaan. Zij mogen ook hun mening hebben. Maar wat mij opvalt, is dat zij niet gewoon hun mening geven, maar ook die van mij helemaal naar beneden halen. En dat vind ik niet correct.”

“Wat doen we met sterke extreemrechtse krachten die de haat tegen LGBTQIA+ oppoken?”

Behalve met elkaar in gesprek blijven, wat kunnen we nog doen om dat soort opgeroepen haat binnen de perken te houden?

Yanni merkt op dat extreemrechtse opinies vaak als één blok naar voren komen, terwijl progressieve stemmen zich niet altijd verenigen. De oorzaak daarvoor is ook te zoeken in de verdeeldheid binnen de community – zoals bijvoorbeeld de afkeer van sommige holebi’s van de al te grote zichtbaarheid van de community op een evenement zoals de Pride. “Extravagante homo’s hebben het altijd al gedaan. Ik ben deze week door het archief van De Standaard gegaan, en dat argument kwam twintig jaar geleden ook al aan bod …” aldus Emma. “Ben je wel naar de juiste schuldige aan het kijken? Hangt alles af van de man met een boa op een kar, of van mensen die een enkelzijdige beeldvorming hebben en denken dat de community enkel bestaat uit drag queens en leather daddies, gewoon omdat ze juist die elementen van de Pride op het journaal hebben gezien?”

Emma: “Je hebt ook de huisje-tuintje-boompje homo’s, en daar heb je ook heel wat rolmodellen in. Een brede beeldvorming is nodig om een realistische kijk op de community te hebben.”

Ook religie speelt een rol in deze beeldvorming, want de verschillende religies hebben in ons land belangrijke invloed. Traditioneel gezien heeft religie geen goede naam wat inclusiviteit en tolerantie betreft, maar Emma wil dit toch graag nuanceren: “Wat ik ook in het archief van De Standaard heb gezien, is dat zoveel jaar geleden er ook pastores waren die opkwamen voor holebirechten. Dit jaar heb je bovendien een misviering in kader van de Gay Pride.” “En in België zijn we een van de eersten waarbij je als niet-heterokoppel je relatie kerkelijk kan laten zegenen”, weet Yanni.

Raf sluit af: “De wetgeving en de rest van ons kader is goed, maar niet perfect. Er is nog werk aan de winkel.”

Deze podcast werd opgenomen in De Studio, cultureel centrum in Antwerpen.